بررسی توانایی مدل های تحلیل تشخیصی چندگانه در پیش بینی ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

پیش بینی ورشکستگی شرکت ها همواره یکی از موضوعات مورد توجه محققان و بنگاه های اقتصادی به ویژه بانک ها و سایر نهادهای مالی بوده است. مالکان، مدیران، سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، حسابرسان و همچنین موسسات دولتی علاقه مند به ارزیابی وضیعت مالی شرکت ها می باشند زیرا در صورت ورشکستگی هزینه های زیادی به آن ها تحمیل خواهد شد. پیش بینی به موقع می تواند تصمیم گیرندگان را در یافتن راه حل و پیش گیری از درماندگی مالی یاری نماید. در سال های اخیر با توجه به تشدید بحران های مالی در ابعاد کلان و خرد اقتصادی نیاز به استفاده از ابزارها و مدل های پیش بینی کننده ورشکستگی برای ارزیابی توان مالی شرکت ها توسط گروه های ذینفع آشکارتر می باشد. هدف از این پژوهش بررسی توانایی مدل های تحلیل تشخیصی چندگانه در جهت پیش بینی ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران(تولیدی و خدماتی) و در نهایت اولویت بندی مدل های فوق با توجه به میانگین درصد اطمینان و خطای کل نمونه در یک تا سه سال قبل از ورشکستگی(عدم ورشکستگی) متناسب با شرایط محیطی و اقتصادی بورس اوراق بهادار تهران می باشد. مدل های تحلیل تشخیصی چندگانه مورد توجه در این تحقیق مدل های آلتمن، اسپرینگیت، فالمر، شیراتا و فیلوسوفو می باشد که به ترتیب هر یک از مدل های فوق برای یک، دو و سه سال قبل از وقوع ورشکستگی و برای مدل فیلوسوفو با استفاده از اطلاعات یک تا هفت سال قبل از ورشکستگی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحقیق برای دوره سه ساله 1386 الی 1388 و آزمون تعداد 83 شرکت ورشکسته و 128 شرکت غیر ورشکسته به این صورت می باشد: میانگین درصد اطمینان کل نمونه برای مدل های آلتمن، فیلوسوفو، اسپرینگیت، شیراتا و فالمر به ترتیب 89%، 78%، 76%، 66%، 60% و درصد میانگین خطای کل نمونه به ترتیب 11%، 22%، 24% ، 34% و 40% می باشد. دقت پیش بینی مدل آلتمن برای شرکت های ورشکسته در یک، دو و سه سال قبل از ورشکستگی به ترتیب 100%،100% ، 98% و دقت پیش بینی برای شرکت های غیرورشکسته به ترتیب 84%، 84% و 78% می باشد. دقت پیش بینی مدل اسپرینگیت برای شرکت های ورشکسته در یک، دو و سه سال قبل از ورشکستگی به ترتیب 93%،89% ،86%و دقت پیش بینی برای شرکت های غیرورشکسته به ترتیب 66%، 66% و 68% می باشد. دقت پیش بینی مدل فالمر برای شرکت های ورشکسته در یک، دو و سه سال قبل از ورشکستگی به ترتیب 99%،99% ،99% و دقت پیش بینی برای شرکت های غیرورشکسته به ترتیب 41%، 35% و 30% می باشد. دقت پیش بینی مدل شیراتا برای شرکت های ورشکسته در یک، دو و سه سال قبل از ورشکستگی به ترتیب37%،32% ،20% و دقت پیش بینی برای شرکت های غیرورشکسته به ترتیب 81%، 84% و 86% می باشد. دقت پیش بینی مدل فیلوسوفو برای شرکت های ورشکسته 84% و دقت پیش بینی برای شرکت های غیرورشکسته 75% می باشد.